Rối loạn lưỡng cực có nguy hiểm không và điều trị như thế nào? | Safe and Sound
Rối loạn lưỡng cực là một bệnh tâm thần phức tạp với những thay đổi thất thường giữa pha hưng cảm và trầm cảm. Nhiều người thắc mắc liệu rối loạn lưỡng cực có nguy hiểm không và cách điều trị hiệu quả như thế nào? Trong bài viết này, bác sĩ tâm thần của Safe and Sound sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về bệnh, mức độ nguy hiểm, các phương pháp điều trị và bí quyết phòng ngừa tái phát để cải thiện chất lượng cuộc sống, tâm lý của người mắc.
Ngô Thị Sáng | Thạc sĩ Tâm lý giáo dục học – Ứng dụng chăm sóc sức khỏe tinh thần Safe and Sound
Viện Ứng Dụng Công Nghệ Y Tế
1. Rối loạn lưỡng cực là gì?
Ảnh 1: Rối loạn lưỡng cực là gì?
Rối loạn lưỡng cực, hay còn gọi là bipolar disorder, là một dạng rối loạn tâm thần nghiêm trọng, ảnh hưởng đến cảm xúc, tâm lý, hành vi và năng lượng của người bệnh. Các bác sĩ tâm thần cho biết, người mắc rối loạn này thường trải qua những biến đổi cực đoan giữa hai trạng thái chính: hưng cảm (mania) và trầm cảm (depression). Những sự thay đổi tâm lý này không chỉ là các cảm xúc thất thường mà còn gây tác động mạnh mẽ đến khả năng làm việc, học tập, duy trì các mối quan hệ và thực hiện những hoạt động hàng ngày.
Hai trạng thái chính của rối loạn lưỡng cực:
- Hưng cảm (Mania): Đây là giai đoạn mà người bệnh có mức năng lượng rất cao, cảm giác vui vẻ hoặc tâm lý tự tin quá mức. Theo các bác sĩ tâm thần, ở pha hưng cảm, người bệnh có thể tham gia vào các hoạt động rủi ro cao như tiêu tiền không kiểm soát, lái xe liều lĩnh hoặc đưa ra những quyết định bốc đồng. Một số người trong giai đoạn này có thể trở nên dễ kích động, tâm lý mất kiên nhẫn hoặc thậm chí hung hăng.
- Trầm cảm (Depression): Trái ngược với hưng cảm, các bác sĩ tâm thần nhấn mạnh đây là giai đoạn mà người bệnh cảm thấy buồn bã, mất hứng thú với cuộc sống, và thậm chí trong tâm lý có thể xuất hiện ý nghĩ tự tử. Họ có thể gặp khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động đơn giản hàng ngày như ăn uống, ngủ hoặc làm việc.
Ngoài hai trạng thái trên, một số người mắc rối loạn lưỡng cực còn trải qua trạng thái hỗn hợp (mixed state), nơi các triệu chứng của hưng cảm và trầm cảm xảy ra cùng lúc. Điều này làm tăng nguy cơ tổn thương tâm lý, tinh thần, khiến người bệnh khó kiểm soát hành vi và cảm xúc của mình.
2. Rối loạn lưỡng cực có nguy hiểm không?
Rối loạn lưỡng cực là một bệnh tâm thần/rối loạn tâm lý nghiêm trọng, nếu không được điều trị kịp thời, có thể gây ra hậu quả lớn cho người bệnh và cả những người xung quanh.
a. Nguy cơ về sức khỏe tâm thần và hành vi
- Ý nghĩ tự tử và hành vi tự hại:
Các bác sĩ tâm thần cho biết, khoảng 25-50% người mắc rối loạn lưỡng cực từng có ý định tự tử, và 15% trong số đó thực hiện hành vi này. Giai đoạn trầm cảm thường làm người bệnh cảm thấy cô lập, vô vọng và không thấy lối thoát, dẫn đến hành vi tự hại. Trong khi đó, trạng thái hỗn hợp giữa hưng cảm và trầm cảm có thể gia tăng ý nghĩ tự tử do sự kích động kết hợp với tuyệt vọng.
- Hành vi liều lĩnh trong pha hưng cảm:
Trong giai đoạn hưng cảm, người bệnh thường đánh giá thấp nguy cơ và đưa ra các quyết định bốc đồng, chẳng hạn như: tiêu tiền phung phí; lái xe nguy hiểm….
b. Ảnh hưởng đến mối quan hệ và chất lượng cuộc sống
Sự thay đổi tâm trạng, cảm xúc đột ngột có thể làm rạn nứt các mối quan hệ. Theo bác sĩ tâm thần, người thân của người bệnh có thể có tâm lý cảm thấy kiệt sức hoặc bị tổn thương vì những lời nói hoặc hành vi không kiểm soát trong cơn hưng cảm hoặc trầm cảm.
Tâm trạng thất thường khiến người bệnh khó duy trì các mối quan hệ bạn bè. Một số người có thể trở nên cô lập vì cảm giác tội lỗi hoặc tâm lý xấu hổ về hành vi của mình.
Gánh nặng cảm xúc kéo dài làm giảm sự hài lòng với cuộc sống, khiến người bệnh khó tận hưởng các hoạt động thường ngày.
c. Tác động đến sự nghiệp, hiệu suất giảm sút, nghỉ việc thường xuyên
Ảnh 2: Rối loạn lưỡng cực tác động tới sự nghiệp, công việc
Các bác sĩ tâm thần nhấn mạnh, người mắc rối loạn lưỡng cực thường gặp khó khăn trong việc duy trì sự tập trung và hoàn thành công việc. Giai đoạn hưng cảm có thể khiến họ tham gia quá nhiều dự án mà không hoàn thành, trong khi giai đoạn trầm cảm làm họ mất năng lượng để làm việc.
Áp lực công việc hoặc xung đột với đồng nghiệp có thể dẫn đến việc nghỉ việc. Nhiều người phải từ bỏ sự nghiệp do không kiểm soát được cảm xúc hoặc không được hỗ trợ đúng cách từ môi trường làm việc.
Xem thêm:Nguyên nhân nào gây rối loạn lưỡng cực?
d. Nguy cơ mắc các bệnh lý đi kèm
Người mắc rối loạn lưỡng cực có nguy cơ cao mắc phải các vấn đề sức khỏe tâm thần và thể chất khác, theo các bác sĩ tâm thần các bệnh lý này có thể bao gồm:
- Rối loạn lo âu:
Hơn 50% người bệnh rối loạn lưỡng cực cũng gặp các triệu chứng lo âu, khiến họ khó kiểm soát căng thẳng, tâm lý và tình huống hàng ngày.
- Nghiện rượu hoặc chất kích thích:
Nhiều người bệnh sử dụng rượu hoặc chất kích thích như một cách để đối phó với cảm xúc thất thường, nhưng điều này chỉ làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh.
- Bệnh lý thể chất:
- Cao huyết áp: Tâm lý căng thẳng kéo dài trong các giai đoạn bệnh có thể dẫn đến các vấn đề tim mạch.
- Béo phì và tiểu đường: Lối sống không lành mạnh trong giai đoạn trầm cảm, kết hợp với các tác dụng phụ của thuốc điều trị, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh chuyển hóa.
3. Điều trị rối loạn lưỡng cực như thế nào?
Các bác sĩ tâm thần chia sẻ, việc điều trị rối loạn lưỡng cực tập trung vào mục tiêu kiểm soát triệu chứng, giảm nguy cơ tái phát và cải thiện chất lượng sống. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến:
a. Sử dụng thuốc
- Thuốc ổn định tâm trạng: Lithium là thuốc phổ biến giúp kiểm soát các giai đoạn hưng cảm và trầm cảm.
- Thuốc chống loạn thần: Aripiprazole, olanzapine thường được kê để giảm triệu chứng ở giai đoạn nặng.
- Thuốc chống trầm cảm: Cần sử dụng cẩn trọng vì có nguy cơ kích hoạt hưng cảm.
b. Liệu pháp tâm lý
- Liệu pháp nhận thức – hành vi (CBT): Hỗ trợ người bệnh nhận diện suy nghĩ tiêu cực và thay đổi hành vi không lành mạnh.
- Liệu pháp gia đình: Giúp người thân hiểu rõ về bệnh và hỗ trợ người bệnh trong quá trình điều trị.
c. Lối sống lành mạnh
- Duy trì chế độ ăn uống cân đối, giấc ngủ ổn định, và thường xuyên vận động. Các bác sĩ tâm thần khuyên bạn tăng cường các loại thực phẩm lành mạnh, hạn chế đồ ăn nhanh và chất béo bão hòa. Duy trì thời gian ngủ đều đặn để giảm nguy cơ khởi phát giai đoạn hưng cảm hoặc trầm cảm.
- Hạn chế rượu, bia, và chất kích thích. Những chất này có thể làm tăng nguy cơ tái phát triệu chứng và ảnh hưởng xấu đến hiệu quả của thuốc điều trị.
d. Chăm sóc cá nhân và hỗ trợ cộng đồng
Các bác sĩ tâm thần cho biết, bạn có thể tham khảo sự hỗ trợ của các nhóm hoặc tư vấn đồng cảm từ chuyên gia giúp đỡ người bệnh có thêm nguồn động viên tinh thần. Nhóm hỗ trợ là nơi người bệnh có thể chia sẻ kinh nghiệm, tìm kiếm sự đồng cảm và động lực từ những người có hoàn cảnh tương tự.
Với sự phối hợp giữa Bác sĩ tâm thần - Chuyên gia tâm lý và ứng dụng Công nghệ trong chăm sóc sức khỏe tinh thần, dịch vụ tư vấn/tham vấn Safe and Sound tự hào tiên phong hỗ trợ bạn “Tự phát hiện sớm - Sơ cứu cảm xúc tức thời - Hỗ trợ đồng hành dài hạn”
Nếu bạn nghi ngờ mình gặp vấn đề tâm lý, hoặc muốn biết thêm thông tin về dịch vụ tham vấn - tư vấn tâm lý, bạn có thể liên hệ tới HOTLINE 0964 778 911 (Điện thoại/Zalo, 24/7) để được giải đáp và hỗ trợ trong thời gian sớm nhất!
CÁCH THỨC ĐẶT LỊCH HẸN tham vấn/tư vấn trực tuyến hoặc trực tiếp với chuyên gia
- Tại Fanpage Bác sĩ tâm lý SNS
- Hoặc tải và đặt lịch tham vấn trên ứng dụng Safe and Sound để quản lý và theo dõi lịch mọi lúc, mọi nơi
Safe and Sound thuộc Viện Ứng dụng Công nghệ Y tế (IMT)
Xem thêm:
